ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ

Τελευταία, έχει αυξηθεί η ανησυχία σχετικά με τις
βλάβες που μπορεί να προκαλέσει η ηλεκτρομαγνητική
ακτινοβολία κινητής τηλεφωνίας στην ανθρώπινη υγεία και
στους ζώντες οργανισμούς γενικά. Όπως είναι γνωστό, το
κινητό τηλέφωνο επικοινωνεί με την κεραία της περιοχής
μέσω ραδιοκυμάτων. Αυτή η μορφή ακτινοβολίας που
εκπέμπει η κεραία είναι ιδιαίτερα αυξημένη στη γύρω
περιοχή. Αντίθετα με το κινητό τηλέφωνο, την ακτινοβο-
λία τη δέχεται ιδιαίτερα ο χρήστης και πολύ λιγότερο το
περιβάλλον του.
Η ακτινοβολία που απορροφάται μπορεί να έχει συ-
νέπειες στην υγεία των ανθρώπων και των ζώντων ορ-
γανισμών, όπως: (α) Tο σύνδρομο των μικροκυμάτων,1–4
δηλαδή διαταραχή μνήμης, συγκέντρωσης, εξάντληση,
πονοκεφάλους κ.λπ. (β) Την αύξηση του παράγοντα κιν-
δύνου για ανάπτυξη κακοήθους όγκου (γλοίωμα)5 στον
εγκέφαλο και νευρινώματος5–8 στο ακουστικό νεύρο, μετά
από 10 ή περισσότερα χρόνια χρήσης κινητού, ιδιαίτερα
στην πλευρά του εγκεφάλου που έγινε η χρήση, όπως
αναφέρει ο Hardell σε δημοσίευση του 2007. (γ) Βλάβη
στον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και στα νευρικά κύτταρα.9,10
(δ) Βλάβες στο DNA.11–15 (ε) Στείρωση.16–19 (στ) Επίδραση
της ροής του αίματος στον εγκέφαλο.20 (ζ) Μείωση της
αναπαραγωγής σε έντομα21 και σε πουλιά.22 (η) Μείωση
του ρυθμού ανάπτυξης στα πουλερικά και στα ποντίκια
και αύξηση της εμβρυϊκής θνησιμότητας των πτηνών,22
επίδραση στο παράσιτο Entamoeba23 κ.λπ.
Τα σημερινά όρια έκθεσης δυστυχώς δεν καλύπτουν
τη δημόσια υγεία από αυτές τις βλάβες. Διαμορφώθηκαν
το 1997 από τη Διεθνή Επιτροπή Μη-Ιονίζουσας Ακτινοβο-
λίας (Ιnternational Commission on Non-Ionizing Radiation
Protection, ΙCNIRP).24 Βασίζονται μόνο σε βραχυπρόθεσμες
εκθέσεις και στην ένταση πυκνότητας της ακτινοβολίας
και δεν λαμβάνουν υπόψη άλλους παράγοντες, όπως τη
διάρκεια έκθεσης, τη συχνότητα, τη διαμόρφωση του
κύματος (modulation), την πόλωση (polarization) και τη
διαλείπουσα έκθεση.25 Γι’ αυτόν το λόγο, οι συνεχείς μετρή-
σεις που αναφέρουν ότι οι κεραίες εκπέμπουν εντός των
λεγομένων «ορίων ασφαλείας» δεν προστατεύουν το κοινό
από τη χρονία έκθεση στην ακτινοβολία, με αποτέλεσμα να
εκτίθεται το κοινό σε κινδύνους χωρίς να το γνωρίζει.
Αν και τα όρια αυτά υιοθετήθηκαν από την Ευρωπαϊκή
Ένωση και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), προ-
βληματισμός δημιουργείται στην επιστημονική κοινότητα
από τα εξής:26
1. Πάνω από τα μισά μέλη και συμβούλους της ICNIRP
που διαμόρφωσε τα όρια είναι και μέλη σε άλλους ση-
μαντικούς οργανισμούς, όπως ΠOΥ, Ευρωπαϊκή Ένωση,
Αmerican Νational Standards Institute (ANSI) –η αποστολή
του είναι η αύξηση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας
των αμερικανικών επιχειρήσεων–, Εuropean Committee for
Electrochemical Standardization
(CENELEC) –η αποστολή
του είναι να προάγει την αγορά ηλεκτρικών και ηλεκτρο-
νικών αγαθών ώστε να μην υπάρχουν εμπόδια κ.λπ. Αν και
αυτοί οι οργανισμοί θα έπρεπε να είναι ανεξάρτητοι, στην
Ευρωπαϊκή επιτροπή27 τρία μέλη είναι και στην ICNIRP κι
ένα από τα μέλη δηλώνει ότι έχει και συμφέροντα (declared
interest).
2. Οι Ευρωπαϊκές επιδημιολογικές μελέτες INTΕRPHONE
σχετικά με το εάν τα κινητά προκαλούν βλάβες, παρουσι-
άζουν τα εξής χαρακτηριστικά:
Α) Κριτήριο συμμετοχής στο δείγμα είναι η χρήση κινητού
τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα για έξι μήνες (δη-
λαδή σαν να θέλαμε να δούμε εάν το κάπνισμα κάνει
κακό, μελετώντας αυτούς που καπνίζουν 1 τσιγάρο μία
φορά την εβδομάδα για 6 μήνες).
Β) Μεγάλη συμμετοχή των μελετητών από την ICNIRP.
Γ) Χρηματοδότηση αυτών των μελετών και από τη βιο-
μηχανία τηλεπικοινωνιών.
3. Η Δανέζικη μελέτη28 2006 ως προς τις επιπτώσεις
των κινητών παρουσιάζει τα εξής:
Α) Κριτήριο συμμετοχής στη μελέτη ήταν εάν κάποιος “ever”
χρησιμοποίησε κινητό τηλέφωνο κατά τη διάρκεια των
Copyright © Athens Medical Society
www.mednet.gr/archives
ARCHIVES OF HELLENIC MEDICINE: ISSN 11-05-3992
416 ARCHIVES OF HELLENIC MEDICINE 25(4), 2008
ετών 1982–1995. Η ομάδα των συνδρομητών 200507
χρήστες, που είχαν το κινητό μέσω της εταιρείας που
εργάζονταν (corporate customers), είναι αυτοί που
πιθανόν χρησιμοποιούσαν το κινητό για αρκετό χρόνο
κάθε ημέρα. Δυστυχώς, αυτοί είχαν αποκλειστεί από τη
μελέτη.
Β) Οι Hardell et al έστειλαν επιστολή στο περιοδικό που
δημοσίευσε τη μελέτη για τα προβλήματα που είχε,
αλλά δυστυχώς δεν δημοσιεύτηκε. Ένας από τους
συγγραφείς της μελέτης ήταν και μέλος του Editorial
Board του περιοδικού.
4. Η δημοσίευση της μελέτης του καθηγητή Hardell29 το
2007 με θέμα «Κρυφές διασυνδέσεις με τη βιομηχανία και
συγκρουόμενα συμφέροντα στην έρευνα του καρκίνου»,
το οποίο αναφέρει τις σχέσεις που υφίστανται μεταξύ
εταιρειών κινητής τηλεφωνίας και χρηματοδότησης της
έρευνας. Μάλιστα, ο Huss30 αναφέρει τα εξής: Για την
αξιολόγηση κάποιας έρευνας με θέμα την ηλεκτρομα-
γνητική ακτινοβολία, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η
πηγή χρηματοδότησης. Μελέτες που χρηματοδοτούνται
από εταιρείες έχουν μικρότερη πιθανότητα να αναφέρουν
στατιστικώς σημαντικά αποτελέσματα.
Ακόμη, ορισμένες χώρες και περιοχές, για να προ-
στατέψουν τη δημόσια υγεία, προχώρησαν και μείωσαν
τα λεγόμενα «όρια ασφαλείας» π.χ. Ιταλία μειωμένο όριο
10 μW/cm2, Παρίσι μειωμένο όριο 10 μW/cm2, Αυστρία-
Salzburg μειωμένο όριο 0,1 μW/cm2, κ.λπ.). Τελευταία, 16
Φεβρουαρίου 2007, και το Βέλγιο μείωσε τα όρια έκθεσης
στην τιμή των 1–2 μW/cm2 (2V/M) και υπάρχει πρόταση
για την περιοχή Wallonia να μειωθεί περισσότερο το όριο
στην τιμή των 0,1 μW/cm2. Στην Ελλάδα όμως (με νόμο του
2006), τα όρια έκθεσης του κοινού είναι 630 μW/cm2 για
συχνότητα 1800 ΜΗz και 540 μW/cm2 εντός 300 μέτρων
από κτηριακές εγκαταστάσεις, όπως σχολεία, βρεφονηπι-
ακoί σταθμοί, γηροκομεία και νοσοκομεία. Στην Αγγλία, η
Βρετανική Επιτροπή Ακτινοπροστασίας31 προειδοποίησε
για τη μη χρήση των κινητών από τα παιδιά εκτός ιδιαιτέ-
ρων περιπτώσεων και ο Ιατρικός Σύλλογος της Αυστρίας32
έδωσε τις εξής οδηγίες: Παιδιά κάτω των 16 ετών να μη
χρησιμοποιούν κινητά. Να χρησιμοποιούνται κινητά σε
επείγουσες περιπτώσεις και για σύντομο χρονικό διάστημα.
Τον Αύγουστο 2007 δημοσιεύτηκε η BioΙnitiative Report8
(μια έκθεση από τη Σουηδία, Αυστρία, Αμερική, Αγγλία
κ.λπ.), η οποία πρότεινε τα όρια έκθεσης να μειωθούν στην
τιμή 0,1 μW/cm2, δηλαδή για την Ελλάδα 6300 φορές κάτω
από τα σημερινά «όρια ασφαλείας». Είναι αναγκαίο λοιπόν
να επανεκτιμηθούν και να μειωθούν τα όρια αυτά.
Επομένως, η τοποθέτηση των κεραιών πρέπει να επανε-
κτιμηθεί, με σωστό σχεδιασμό ώστε να ελαχιστοποιηθεί η
έκθεση των ανθρώπων στην ακτινοβολία. Πρέπει να γίνεται
χρήση των σταθερών τηλεφωνικών γραμμών όπου είναι
εφικτό και η χρήση του bluetooth ή του hands free για τα
κινητά, έχοντας όμως τη συσκευή μακριά από το σώμα και
εντός ειδικής «θήκης προστασίας», όπως έχει προταθεί
(ΛΧΜ – δίπλωμα ευρεσιτεχνίας 2005). Ιδιαίτερα τα παιδιά
πρέπει να αποφεύγουν τη χρήση των κινητών τηλεφώνων
έχοντας τη συσκευή στο αυτί, δηλαδή πολύ κοντά στον
εγκέφαλό τους. Η πολιτεία οφείλει να παρέμβει και να
αναγνωρίσει τις ελλείψεις των σημερινών ορίων έκθεσης
του 1997, ώστε να προστατέψει τη δημόσια υγεία.